Mağaraların İçinde: Kendiri Bükmek

Türkiye’nin özellikle Gaziantep ili ve çevresinde geleneksel metotlar ile üretilen kendir ya da kenevir ipleri 200 yıldır devam eden bir geleneğin sonucu. Bugün, Türkiye’nin güneydoğu kenti Gaziantep’te, hala kenevir ipini ailelerindeki yaşlılardan öğrendikleri geleneksel tekniklerle devam ettiren birkaç aile kalmıştır. Bu geleneği devam ettirmeye çalışan ustalar belirli bir nem oranına sahip olan ve şehrin mahalleri arasında kalmış olan ve ‘sulu mağara’ olarak adlandırdıkları yer altı mağaralarında günde bir tondan fazla kendir ipi üretip Türkiye’nin çeşitli yerlerine satmaktadırlar. Kendir yani ip veya halatlardan yararlanmak insanlık tarafından şimdiye kadar geliştirilen en eski ve kullanışlı teknolojilerden birisidir. Bu yöntemle üretilen ipler balıkçı ağlarında, hamaklarda, elbise iplerinde veya sağlam ipler gerektiren her türlü işte kullanılmaktadır. Halat yapımında dört temel adım tanımlanır: elyafın hazırlanması, elyafların iplik oluşturmak için birlikte döndürülmesi, ipliklerin demet oluşturmak üzere bir kaç ipin birlikte bükülmesi ve ipliklerin halat halinde sarılması. 7-13 yaş arası çocuklar da dahil olmak bu işi devam ettiren ustalar ve çalışanlar, mağaralarda çalışmayı tercih etmelerinin nedeni; nemin liflerin daha kolay işlenmesine yardımcı olması ve aynı zamanda liflerin sağlam ve dayanıklı kalmasında kilit rol oynaması olduğunu belirtiyorlar. Kendir liflerinin farklı kalınlıklarda ipler ya da daha da kalın olan halat haline getirilmesi için, tahtadan yapılmış ve insan gücü ile yani elle işletilerek çalıştırılan iki istasyon (tekerlek) arasında yürünmesi gerekmekte. Bir günlük çalışma sonunda çalışanların bazı günlerde yürüdükleri toplam mesafe 50 km veya daha fazla olabiliyor. Günümüzde halen bu işi yapan kişiler, özellikle okullar kapandığında çocuklarını veya yeğenlerini bu mağaralara getirerek hem onlara eski, geleneksel yöntemlerle nasıl iplik elde edilebileceğini öğretmektedirler.